Biała Fabryka, Łódź
7 i 8 grudnia 2013 r. Czarowna Walizka uczestniczyła w Kiermaszu Rękodzieła w Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi.
Postanowiłam przedstawić Państwu krótką historię "Białej Fabryki"; pięknej, interesującej i zrewitalizowanej, tak silnie wpisanej w krajobraz naszego miasta.
"Biała Fabryka"
Początki istnienia Zakładów Przemysłu Bawełnianego sięgają 1829 roku, kiedy to Ludwik Geyer osiadł w Łodzi i uruchomił drukarnię tkanin bawełnianych.
W latach 1835- 1839 nad rzeką Jasień powstała najstarsza z łódzkich manufaktur - "Biała Fabryka".
Była to wówczas największa fabryka w Łodzi, a w pejzażu miasta pojawił się nowy, charakterystyczny motyw - ogromny komin, będący później symbolem przemiany osady rękodzielniczej w przemysłowe miasto.
Ów dymiący komin fabryczny stał się nieodłącznym elementem łódzkiego krajobrazu.
Gmach, wybudowany w stylu klasycystycznym, wzorowany był na angielskich budynkach przemysłowych.
Pierwotnie składał się z trzech części, a właściciel dodatkowo wyposażył obiekt w pierwszą w Łodzi maszynę parową, dla której na dziedzińcu wzniesiony został specjalny budynek.
Po 1886 roku dziedziniec został zamknięty czwartym skrzydłem.
Czteroskrzydłowy gmach ze Starą Kotłownią usytuowaną pośrodku wielkiego dziedzińca z dwiema wieżami ciśnień, wieżami kurzowymi i kominem to bez wątpienia unikatowy przykład architektury industrialnej, niespotykany w innych fabrykach.
Manufakturę, stworzoną z cegły pokryto tynkiem i pomalowano na biało - stąd określenie "Biała Fabryka", które używane jest do dziś.
Rozkwit Zakładów Przemysłu Bawełnianego Ludwika Geyera przypadał na początek lat 40. co zaowocowało wykupieniem przez przemysłowca terenów sąsiadujących po przeciwnej stronie obecnej ul. Piotrkowskiej. Fabrykant uruchomił także pod Łodzią gorzelnię, cukrownię (Ruda Pabianicka), tartak oraz cegielnię.
Przedsiębiorca popadł jednak w długi, a niepowodzenia finansowe sprawiły, iż musiał przekazać firmę w obce ręce.
Synowie Ludwika odzyskali zakłady i w 1886 roku założyli spółkę akcyjną, zachowując w jej nazwie imię ojca.
W latach międzywojennych kapitał spółki wynosił 15 milionów, a przedsiębiorstwo Geyerów posiadło liczne filie w Polsce i za granicą.
W 1959 roku zabytkowy budynek przekazano Muzeum Historii Włókiennictwa, które już niecały rok później stało się się samodzielną placówką.
Kilka lat później Ministerstwo Kultury i Sztuki przyznało placówce tytuł Centralnego Muzeum Włókiennictwa.
W zbiorach muzeum odnajdziemy artystyczne tkaniny współczesne, tkaniny zabytkowe, przemysłowe, setki maszyn i urządzeń oraz wiele dokumentów ilustrujących rozwój Łodzi.
Organizowane tu od 1974 roku Triennale Tkaniny Artystycznej należy do najbardziej prestiżowych imprez w Polsce.
W 2009 roku, na tyłach fabryki założono skansen dawnego drewnianego budownictwa łódzkiego.
Centralne Muzeum Włókiennictwa, Łódź ul. Piotrkowska 282.
Źródła:
R. Bonisławki, J. Podolska, "Spacerownik Łódzki", 2009.
J. Kusiński, R. Bonisławki, M. Janik, "Księga Farbyk Łodzi", Łódź 2009.
